fDe stand van de politiek

 Dat ons politieke systeem in een diepe vertrouwenscrisis zit moge duidelijk zijn. Steeds meer wordt duidelijk, dat in de afgelopen 20/30 jaar kabinetten teveel hebben mogen "leunen" op een overwegend passieve kamermeerderheid, die "vastgeketend" zat aan een regeeraccoord. Terwijl de cultuur eigenlijk behoort te zijn: de kamer bepaalt en het kabinet voert uit, vervolgens controleert de kamer de uitvoering. Maar nee, een "controlerende" en kritische kamer wordt lastig gevonden en dat wordt zonder voorbehoud besproken in de ministerraad. Waar de VVD die cultuur overheerst en/of bepaalt of doen CDA, D'66 en CU vrolijk in dat spel mee?. Ik vrees het laatste ook al wordt dat in alle standen ontkend.

Wat moet hierop de reactie zijn, welke kansen heeft Tjeenk Willink om in dit de facto ondemocratische machtspel een doorbraak te forceren? Hoe krijgen we als burger het vertrouwen in de politiek weer terug? Door nieuwe verkiezingen, door te kiezen voor een andere regeringssamensteling? Het is maar helemaal de vraag of nieuwe verkiezingen een volledig ander resultaat zullen geven: een ruk naar rechts (PVV, FvD en JA'21 aan de macht?) of een ruk naar links (PvdA, SP en GL eventueel met D'66 aan de macht?). PVV, FvD en JA'21 zullen het vertrouwen niet herstellen, maar de spanningen in de maatschappij alleen maar vergroten: dat wordt een combinatie van onbetaalbaar beleid en discriminatie van minderheden. Natuurlijk als nieuwe verkiezingen leiden tot een meerderheid van deze partijen, zullen we "er een keer aan moeten geloven". En soms denk ik wel eens: "laat het maar een keer gebeuren, dan ervaren mensen ten minste een keer wat dit soort partijen teweeg gaat brengen: geen verbeteringen, niet meer rechtvaardigheid, maar een van onderlinge spanning bolstaande maatschappij". 

De verbeteringen zullen toch moeten komen vanuit bestaande politieke partijen, vruchtbare samenwerkingen tussen partijen en een aanmerkelijk grotere betrokkenheid van de kiezers/leden tijdens een regeerperiode. Want ik raak er steeds meer van overtuigd, dat we (de kiezer, de stemmer) te weinig betrokken zijn bij de uitvoering van het beleid, dat we voorstaan. We laten het teveel over aan die 150 tweede kamerleden en de daaruit samengestelde regering. We beperken onze invloed te gemakkelijk tot het "plaatsen van een kruisje 1 keer per 4 jaar". We leunen na de verkiezingen teveel achterover en beperken ons commentaar uit een soort luiheid vervolgens uitsluitend tot een enkel commentaartje of scheldpartijtje op een van de vele sociale mediaplatforms. We zijn vooral boos, maar denken zelf niet mee en dat zouden we wel moeten doen. Dus als straks de bestaande partijen beloven, dat ze het ook anders, democratischer en met meer respect voor de volksvertegenwoordigers gaan doen, moeten wij als kiezer daar ook in mee sturen. Hoe dat precies moet? Er zijn maar twee alternatieven: of we stellen het partijlidmaatschap verplicht en voeren de stemplicht weer in of we ontwikkelen een modern en sluitend systeem van referenda. Het eerste zou mijn voorkeur hebben: mensen worden dan gestimuleerd om mee te denken, mee te luisteren en mee te praten over de richting, die de partij voorstaat. Een ouderwets idee misschien, met de twijfel of we daar met z'n allen inmiddels niet veel te lui voor geworden zijn: het is tenslotte veel gemakkelijker om achteraf te roepen en te veroordelen dan om vooraf mee te denken en mee te luisteren. 

 

Coronamoe

Ik ben coronamoe. Ben het zat om niet aan iets anders te kunnen denken, omdat we immers de hele dag met het nieuws over en discussies rond Covid-19 geconfronteerd worden. Of je nu naar een talkshow op TV schakelt, de krant leest, Facebook-nieuws volgt of onderweg naar de radio luistert: corona omarmt ons meteen. En het nieuws is niet in alle opzichten vrolijk, echt perspectief ontbreekt nog. Dat laatste is wellicht het ergste, ook al weiger ik de situatie waarin we nu met z'n allen (en over de hele wereld) zitten te vergelijken met een oorlogsituatie. Ik ben in 1944 net voor de hongerwinter geboren, dus heb de oorlog niet meegemaakt. Maar heb er genoeg over gehoord van ouders  en andere betrokkenen en (vooral) over gelezen om te durven zeggen, dat de huidige crisis in geen enkel opzicht vergelijkbaar is met WO II. De gespannen sfeer waarin we leven wordt nog eens verergerd door misdaden, die uit naam van een geloof gedaan worden.

Geen oorlog dus, maar wel een uiterst vervelende tijd, omdat we tijdelijk afscheid hebben moeten nemen van ons "normale" levensritme. En het de vraag is of we dat normale ritme straks weer kunnen oppakken of dat Corona consequenties heeft voor de inrichting van ons toekomstig leven. We zullen het zien en - vooral - we zullen er over moeten na- en meedenken. Met meedenken blijken in deze tijd veel mensen problemen te hebben: het is zo verleidelijk en om je onvrede te uiten op sociale media, de toetsenbordridders dringen om de voorrang, de hoeveelheid complotdenkers (of liever complot"napraters") neemt toe. Pas wel op: de reacties en meningen op sociale media zijn niet onbelangrijk, maar bepaald niet representatief voor de gemiddelde mening van de bevolking. In die zin blijft het van groot belang om behalve kennis te nemen van meningen op sociale media je ook te verdiepen in meningen, die in de krant en in opinieprogramma's geventileerd worden. Als je de illusie hebt, dat je "wijs" wordt door je kennis alleen te vergaren via "googlen", heb je het goed mis. Op z'n minst zul je steeds moeten willen weten waar het nieuws, dat je tot je krijgt, vandaan komt om een  gevoel te krijgen bij de betrouwbaarheid van dat nieuws. Dat geldt voor het lezen van een "gewone" krant natuurlijk ook: het nieuws in de Telegraaf heeft een andere kleur of toonzetting dan het nieuws in de Volkskrant, het AD of het NRC. Welk nieuws je ook tot je krijgt: het is en blijft belangrijk te checken of het betrouwbaar is. Complottheorien zijn per definitie onbetrouwbaar. Wat niet wil zeggen, dat de geschiedenis niet zou leren, dat complotten nooit bestaan hebben of helemaal niet voorkomen! Maar dat welke regering dan ook er enig belang bij zou hebben om ons een virusprobleem aan te praten (laat staan alle regeringen tegelijk), dat zal niemand mij duidelijk kunnen maken. Niemand heeft daar enig belang bij, hooguit het virus zelf. We hebben er alleen belang bij er zo snel mogelijk weer vanaf te komen. 

Wat ik oprecht hoop is, dat de Coronacrisis ons stimuleert weer echt betrokken te raken bij de politieke besluitvorming. Want die betrokkenheid lijkt te ontbreken, te gemakkelijk ventileren veel mensen standpunten, die niet echt uit te leggen zijn of te vaak vinden mensen iets van politieke besluitvorming zonder enige argumentatie. Er wordt te vaak iets beweerd zonder enige discussie en/of verdieping in de feiten en/of achtergronden. En wordt het makkelijk gevonden om de regering tot een stel "criminelen" te promoveren of de hele tweede kamer als "zakkenvullers" te kwalificeren. Zo worden we toetsenbordridders in plaats van een betrokken volk. Ach, ik laat mij verleiden om soms toch even te reageren en iemand te wijzen op de echte feiten. Maar ik weet, dat het vaak zinloos is, want teveel mensen op Facebook zijn helemaal niet geinteresseerd in feiten en/of achtergronden, laat staan in meedenken. Voelen zich prettiger om te reageren op basis van hun onderbuikgevoel en de onderbuikgevoelens van andere toetsenbordridders. Hoe dat moet, dat meedenken? Ik heb er geen pasklare oplossing voor, terug naar "vroeger" is in elk geval geen oplossing. Toen waren er politieke partijen  met betalende en betrokken leden. Met lokale afdelingen, waar mensen terecht konden met hun mening of om gewoon te luisteren naar wat hun partij voornemens was en er iets van te vinden. Ik denk niet, dat dat de oplossing is, maar meer betrokkenheid moet wel gestimuleerd en georganiseerd worden. Misschien door het lidmaatschap te stimuleren en leden regelmatig te enqueteren over hun mening. Met behulp van moderne internettechnieken (hoeveel enquetes komen er al niet op ons af) moet dat mogelijk zijn. Er blijft een nadeel aan verbonden: enqueteren is iets anders dan een discussie met elkaar hebben. Dat zou je kunnen oplossen door regelmatig bijeenkomsten van je politieke partij bij te wonen en zo betrokkenheid bij de aanpak te krijgen. Dus beiden: betrokken zijn bij de partijprogramma's en betrokken blijven bij de uitvoering daarvan. Als aanvulling daarop kunnen referenda georganiseerd worden bij zeer essentiele voorgenomen besluiten van een regering. Ik stuit dan wel op een probleem, want ik heb het over politieke partijen, niet over "bewegingen". Via een lidmaatschap en goede statuten organiseer je medezeggenschap, het is aan de leden zelf om daar wel of geen gebruik van te maken. Maar hoe raak je betrokken bij de besluitvorming binnen een "beweging"? En hoe belangrijk vindt de beweging de mening van zijn/haar sympathisanten. Probleem is, dat de politieke partijen nog teveel zijn georganiseerd rond traditionele zo niet achterhaalde maatschappelijke lijnen: geloof, inkomen, maatschappelijke positie. De partijen, die zich los van die lijnen hebben georganiseerd, zijn nog nooit in een machtspositie terecht gekomen. Misschien moeten er krachtige nieuwe politieke bewegingen of partijen (liever het laatste), die een inspirerende maatschappij- en toekomstvisie neerleggen, die dwars door geloof, inkomen en  positie heen gaat. En mensen verbindt in plaats van uit elkaar drijft. Het eerste gebeurt nu te weinig en het tweede teveel.