Rutte c.s.willen te graag scoren

Over de start van het laatste kabinet Balkenende werd spottend gesproken: de ploeg ging eerst drie maanden het land in om “met het volk in overleg te treden”. Op basis daarvan zou men beter beslagen ten ijs komen en beleid kunnen ontwikkelen, rekening houdend met de “mening in het land”. Het kabinet Rutte maakt een heel andere start, althans wil een heel andere start maken: eerst “scoren” met een aantal populaire maatregelen. De geesten in het land een beetje masseren, de stemming een beetje gunstig beïnvloeden en daarna, wanneer het volk voldoende in slaap is gesust, meedogenloos toeslaan. Want dat er toegeslagen gaat worden, lijdt geen twijfel. Er moeten tenslotte miljarden worden bezuinigd. Miljarden, die – vergeet dat niet – primair zijn veroorzaakt door mismanagement bij banken, verzekeraars en pensioenfondsen. Miljarden, die het gevolg zijn van verkeerd beheer van de “virtuele” economie, zeg maar beter de “nep”economie. In de “echte” economie gaat het om het leveren van toegevoegde waarde, waar de klant voor betaalt. Op basis van vraag en aanbod en beoordeling van kwaliteit van het geleverde. In de “nep”economie gaat het om het creëren van kunstmatige (meer-)waarde, om het verhandelen van “lucht”. Zoals op de huizenmarkt: je creëert een vraag door te suggereren, dat ieder weldenkend mens een huis moet kopen om geloofwaardig te blijven. Je stimuleert meteen meer vraag dan aanbod, hetgeen de huizenprijzen al meteen doet stijgen. Dat stimuleer je extra met de aftrekbaarheid van de hypotheek en dan is de beer los. Want projectontwikkelaars en grondeigenaren (waaronder gemeenten en boeren) ruiken geld, drijven de prijs op. Aannemers willen ook een graantje meepikken en drijven de stichtingskosten op. De stichtingskosten worden zelfs opgedreven op basis van de redenering, dat de op te leveren toch meer waard gaan worden, dus je bent een “dief in eigen zak” als je als aspirant-koper niet bereid zou zijn al van meet af aan teveel te betalen. In snel tempo wordt de gemiddelde huizenprijs omhoog gejaagd. Tot de markt vastloopt en de “onderkant” van de huizenmarkt onbetaalbaar blijkt te worden. Geen probleem, want dat is de schuld van de”scheefwoners”! Die stromen niet door, waardoor “betaalbare” huurwoningen onbereikbaar worden. De scheefwoners moeten dus doorstromen, maar dat levert geen nieuwe beschikbare huurwoningen op, want die vrijkomende woningen worden zo snel mogelijk verkocht. Op basis van de “gestegen gemiddelde waarde’ immers.
De virtuele economie is een piramidespel, waar alleen in de eerste jaren van het spel door een beperkt aantal betrokkenen heel, heel veel verdiend kan worden. De echte economie werkt anders, maar de echte economie functioneert nog slechts in beperkte mate. Toegevoegde waarde creëren gebeurt door het bewerken van basismaterialen, van grondstoffen zoals het maken van auto’s, meubelen, etc, maar ook door het leveren van diensten, die mensen (klanten) nodig hebben. Er wordt iets concreets geleverd: een product of een dienst. Voor dat product of die dienst heeft de klant iets over of niet. Ook hier werkt het mechanisme van “vraag en aanbod” wel degelijk. Wat schaars is, is duur. Wat erg goed is en een lange levensduur is, is duurder. Maar de (toegevoegde) waarde waarvoor je betaalt, is meetbaar, de schaarste aantoonbaar. In de virtuele economie is dat anders: daar worden vraag en schaarste kunstmatig beïnvloed. In de virtuele economie is geen sprake van echte aandeelhouders, die in bedrijven investeren, omdat ze in die bedrijven vertrouwen hebben, dat vertrouwen willen ondersteunen met geld en daarvoor een redelijk rendement terug willen zien. Dat laatste is niet onredelijk, anders kun je geld beter op de bank zetten, toch? Maar de gemiddelde aandeelhouder is geen aandeelhouder in de oorspronkelijke betekenis meer, maar is een gokker, een beurshandelaar geworden. De gemiddelde aandeelhouder koopt z’n aandelen niet om in de uitgever van die aandelen te investeren, maar om die aandelen overmorgen (of binnen 4 uur) weer te verhandelen. Om koerswinst te realiseren. En daar ligt de oorzaak van alle ellende! Je was toch gek als je geen opties had of niet op de beurs gokte. Of geen eigen huis had? Dan werd je toch slapende rijk? Je was toch gek als je niet even investeerde in een dure keuken of een dure badkamer? Zo’n investering verdiende zich toch in een paar jaar dubbel en dwars terug? Ja, in de eerste jaren wel dus. Als je aan het begin van de piramide zat, verdiende je aardig. Omdat de prijsopdrijving (en da’s niet hetzelfde als de wet van vraag en aanbod!) gemanaged werd in jouw voordeel. Maar aan het einde van de piramide begonnen de problemen. Zeker waar complete hypotheekpakketten (waardevolle “stijgende beleggingen”) onderling werden doorverhandeld tussen banken en beleggers. Ook als die pakketten uiterst riskante onderdelen bevatte.
Het kabinet Rutte moet dus in de eerste plaats de ingrijpende financiële gevolgen van het “speculeren” gaan aanpakken en dat zal in de eerste plaats bij ons allemaal veel financiële pijn gaan doen. De een merkt het hier, de ander gaat het daar pijn doen, niemand ontkomt. Let wel: elk kabinet van welke samenstelling ook zou pijnlijke maatregelen moeten gaan treffen! Je kunt wel zeggen: haal het maar bij de speculanten en met name de banken weg, maar dat is niet realistisch, want die kunnen wel iets bijdragen, maar nooit de totale schuld ophoesten. Dus zullen we met z’n allen moeten bloeden voor mismanagement van anderen. Maar moeten die anderen buiten schot blijven dan? Nee dus! Nu zie ik twee dingen: dit kabinet neemt een aantal populistische maatregelen, zoals aanpak criminaliteit, invoering 130 km (tjonge, tjonge, dat maakt het leven pas aangenaam), sanering van het ambtenarenkorps (gaat er altijd in als gesneden koek) zonder de vraag te beantwoorden wie het werk dan gaat doen, aanpak van Wajong-uitkeringen (die mensen kunnen zich toch niet verweren) en reductie van instroom van allochtonen. Het laatste onder het mom van de “dreiging van de islam”, de grootst mogelijke onzin, die ik de laatste 20 jaar heb gehoord. En als die populistische maatregelen zijn geïntroduceerd, komt het echte fileermes van Rutte/Verhagen en Wilders. Een fileermes, dat nog acceptabel zou kunnen zijn als bezuinigingen evenwichtig zouden worden verdeeld en de oorzaken van alle ellende simultaan zou worden aangepakt. Hoe? Door echt af te rekenen met de bonus- en optiecultuur, door echt een halt toe te roepen aan de prijsopdrijving op de grond- en huizenmarkt, door toch maar eens te gaan nadenken en beheerste afbouw- en/of reductie van de hypotheekrenteaftrek. Door te kiezen voor een gestuurde en gecontroleerde vrije markt, door speculeren op alle fronten te bestrijden. Door beurshandel aan strakkere grenzen te binden. Zoals een verbod om aandelen binnen een bepaalde tijd door te verkopen. Echt een einde maken aan al deze ellende kan alleen maar door te kiezen voor een “eerlijk delen” cultuur, door een “ethisch en inspirerend” managementreveil. Ach, misschien droom ik teveel…..